Zachodnia część Księstwa Cieszyńskiego
Západní část Těšínského knížectví
„Przechodniu, powiedz Polsce, tu leżym jej syny, posłuszni jej prawom do ostatniej godziny”
– taki napis wyryty jest na tablicy pod krzyżem, stojącym na cmentarzu w Stonawie. Krzyż stoi na mogile 20 polskich żołnierzy, którzy zostali wzięci do niewoli i 26 stycznia 1919 roku bestialsko zamordowani przez czeskie oddziały generała Josefa Šnejdárka. Groby innych ofiar żołnierzy i osób cywilnych znajdują są w Boguminie, Dąbrowie, Karwinie, Pietwałdzie, Olbrachcicach, Suchej, Łąkach, Cieszynie, Trzyńcu, Bystrzycy, Gródku, Jabłonkowie, Skoczowie. Ginęli często bez echa, nawet ich nazwiska trudno było stwierdzić, gdyż obrabowani byli ze wszystkiego.
Większość mieszkańców Śląska Cieszyńskiego niestety nie zna prawdy historycznej, dotyczącej czechosłowacko-polskiego konfliktu zbrojnego z stycznia 1919 roku i postaci generała Josefa Šnejdárka, zbrodniarza wojennego, odpowiedzialnego za śmierć cywilów i żołnierzy. Prawda ta skutecznie jest blokowana przez państwowy czeski system informacyjny.
Czeskie oddziały łamiąc umowę o tymczasowej granicy z listopada 1919 roku wkroczyły na Śląsk Cieszyński, który pod względem militarnym był w tym czasie praktycznie bezbronny. Czoła stawiło im wojsko Franciszka Latinika oraz ochotnicy. Do tej pory udało się ustalić nazwiska ponad 200 żołnierzy Wojska Polskiego, którzy polegli w tym konflikcie.
”Kolemjdoucí, řekni Polsku, tu leží jeho synové, poslušní jeho právům do poslední hodiny”
– takový nápis je vyryt na tabuli pod křížem, který stojí na hřbitově ve Stonavě. Kříž stojí na hrobě 20 polských vojáků, kteří byli vzatí do zajetí a 26. ledna 1919 roku bestiálně zavraždění českými oddíly generála Josefa Šnejdárka. Hroby jiných obětí vojáků a civilistů se nacházejí v Bohumíně, Doubravě, Karviné, Petřvaldu, Albrechticích, Suché, Loukách, Těšíně, Třinci, Bystřici, Hrádku, Jablunkově, Skočově. Hynuli často bez ozvěny, dokonce jejich jména bylo obtížné zjistit, protože byli oloupeni ze všeho.
Většina občanů Těšínského Slezska žel nezná historickou pravdu, týkající se československo-polského válečného konfliktu z ledna 1919 roku a osoby generála Josefa Šnejdárka, válečného zločince zodpovědného za smrt civilistů a vojáků. Tuto pravdu úspěšně blokuje český státní informační systém.
České jednotky porušily smlouvu o dočasné hranici z listopadu 1919 a vstoupily na území Těšínského Slezska, které z hlediska vojenského bylo prakticky bezbranné. Odpor jim čelilo vojsko Franciszka Latinika a dobrovolníci. Dodnes se podařilo zjistit jména přes 200 vojáků Polské armády, kteří v tomto konfliktu zahynuli.